Ερωτικός, Δημοσθένης, Εκδοτικός Οίκος: Δρόμων

Από ότι γνωρίζω είναι λιγοστές οι μεταφράσεις που κυκλοφορούν και αρκετά λιγότερες οι πληροφορίες για αυτόν το λόγο στο Διαδίκτυο. Σε ένα ιστιολόγιο μάλιστα διάβασα ότι αμφισβητείται ακόμα και η γνησιότητα του λόγου, με την έννοια ότι ίσως δεν γράφτηκε από τον Δημοσθένη. Το βρήκα σε προσφορά στον Ιανό και το αγόρασα.

Δυστυχώς στα εισαγωγικά σημειώματα δεν αναφέρεται γιατί και για ποιόν έγραψε ο Δημοσθένης τον λόγο αυτό. Αντίθετα αφιερώνονται κυρίως στον Φίλιππο της Μακεδονίας, εξυμνούνται τα κατορθώματά του και γίνεται προσπάθεια να αιτιολογηθεί γιατί δεν θα έπρεπε (ο Δημοσθένης) να είναι εναντίον του.


Ως γνωστόν ο Δημοσθένης υπήρξε φανατικός εχθρός του Φιλίππου τον οποίο και θεωρούσε βάρβαρο. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει στον "Β Φιλιππικό" ο βασιλιάς καθώς και οι οπαδοί του δεν μπορεί παρά να είναι εχθρός της Δημοκρατίας. Προτιμούσε μάλιστα να είναι με τους Πέρσες κατά των Μακεδόνων. "Μπάσταρδος" κατά τα Αθηναϊκά δεδομένα καθώς η γιαγιά του ήταν Σκυθίδα, γεννήθηκε στη Αθήνα το 384 και έζησε μέχρι το 322. Έμεινε ορφανός από πατέρα σε μικρή ηλικία. Λόγο της κατάχρησης της σημαντικής πατρικής του περιουσίας (περί τα 15 τάλαντα) από τους διαχειριστές της αναγκάστηκε να αποδυθεί σε δικαστικό αγώνα που ήτανε και η αφορμή να απόκτηση σημαντική ρητορική εμπειρία. Κατόρθωσε παρόλα τα φυσικά του ελαττώματα να εξελιχθεί σε ένα δεινό ρήτορα. Ακόμα και μετά τον θάνατο του Φιλίππου εξακολουθούσε να προτρέπει σε πόλεμο εναντίων του Αλέξανδρου. Όταν ο Αντίπατρος ζήτησε την τιμωρία αυτών που ήταν αντίπαλοι των Μακεδόνων καταδικάστηκε από τον Δήμο των Αθηναίων σε θάνατο. Κατέφυγε στον Πόρο όπου και τελικά αυτοδηλητηριάστηκε και πέθανε στο ναό του Ποσειδώνος.

Αυτό που θα ήθελα να επισημάνω είναι μερικές έννοιες και αντιλήψεις περί των "Ερωτικών" των αρχαίων Αθηναίων από τα εισαγωγικά σημειώματα όμως καθώς δεν υπάρχουν οι αντίστοιχες αναφορές και δεν να μπορούν εξαχθούν τα ίδια συμπεράσματα με βεβαιότητα από το λόγο και την μετάφρασή του και μόνο.

Ερώμενος (και όχι ερωμένος). Ο αναμενόμενος, ο εκλεκτός, αυτός στον οποίο έχουν στραφεί τα μάτια όλων που πιστεύουν ότι είναι ο ικανός για να διορθώσει τα πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα της Πόλης. Λόγο τὢν σωματικών, πνευματικών και αισθηματικών προσόντων προσελκύει και προκαλεί το θαυμασμό και την αγάπη των σημαντικών κυρίως της Πολιτείας ατόμων.

Εραστής. Κάτι περισσότερο από δάσκαλος, είναι αυτός που έχει κυριολεκτικά γοητευθεί από την θεία χάρη του ερώμενου, που πιστεύει πραγματικά σε αυτόν και πασχίζει για να πείσει τον ερώμενον για την σημαντικότητα της αξίας της παρουσίας του και την δυνατότητά του να ανασυγκρότηση αποτελεσματικά την Πόλη.

Εταίρα (εταιρεί, ηταιρικώς). Αυτός που ζει βίο παράνομο, έχει ζωή ερωτική με ομόφυλο όμως άτομο, χωρίς να γίνεται διαχωρισμός μεταξύ παθητικού ή ενεργητικού συντρόφου. Συνήθως συμβιούσαν με κάποιον εύπορο που αναλάμβανε και τα έξοδά τους.

Πεπορνευμένος. Αυτός που συνουσιάζεται με πολλούς και διαφόρους ομόφυλούς του αντί χρημάτων.

Παιδεραστής. Η αρχαία εμφάνιση της λέξης έχει την έννοια του γονιού του οποίου βαθιά επιθυμία είναι να φέρει στη ζωή παιδιά και με σωστή παιδεία να τα προτρέψει να υπηρετήσουν την Πόλη για το Αγαθό όλων.

Η συμπεριφορά αυτή δεν προσέβαλε μόνο τους ίδιους αλλά και την Πόλη ολόκληρη (είναι γνωστή η αντίληψη των Αρχαίων Ελλήνων για τι "μίασμα" και την ομαδική τιμωρία από τους θεούς) και η απόφαση του δικαστηρίου της Ηλιαίας ήτανε "...θανατούσθω αυθημερόν" (θανάτωση την ίδια μέρα).

Και μερικά αποσπάσματα από το λόγο:

2 "...ώς δίκαιος εραστής ούτ'άν ποιήσειεν ουδέν αισχρόν ούτ'αξιώσειεν", ο σύμφωνα με το δίκαιο εραστής ούτε κανένα αισχρό θα μπορούσε να πράξει, ούτε θα θεωρούσεν άξιο.

51 "...τούτου γάρ ένεκα διήλθον έν αρχή του λόγου κάγώ περί αυτών, ούχ ώς έκ του τήν σήν φύση επαινείν ανακτήσεσθαί σε προσδοκών, αλλ'ίνα μάλλον προτρέψω σε πρός τήν φιλοσοφίαν, εάν μή παρά μοκρόν ποιήση, μηδ' ἐπί τοίς υπάρχουσιν αγαθοίς μέγα φρονήσας των μελλόντων ολιγωρήσης." και για τούτο και εγώ στην αρχή του λόγου μου ανάφερα για αυτά, όχι προσδοκώντας έτσι από το να επαινώ την φυσιογνωμία σου ότι θα κερδίσω την εύνοιά σου, αλλά περισσότερο ότι θα σε προτρέψω προς την φιλοσοφία, αν δεν το θεωρήσεις μικρό, μήτε παραμελήσεις τα μέλλοντα, επειδή θα υπερηφανευτής για τα υπάρχοντα αγαθά.

54. "...ούχ ούτω δ'άν σε προθύμως επί τήν φιλοσοφίαν παρεκάλουν, εί μή τής μέν ευνείας τής εμής τούτον άν σοι κάλλιστον έρανον εισενέγκειν ώμην, τήν δέ πόλιν εώρων διά μέν απορίαν των καλών κάγαθών ανδρών τοις τυχούσι πολλάκις χρωμένην, διά δέ τάς τούτων αμαρτίας αυτήν ταίς μεγίσταις ατυχίας περιπίπτούσαν.", και δεν θα σε παρότρυνα με τόση προθυμία προς την φιλοσοφία, αν δεν θεωρούσα τούτο προς εσένα ως την πιό πανέμορφη δωρεά πως θα σου προσφέρω, και εάν δεν έβλεπα την Πόλη, για την έλλειψη ωραίων και αγαθών ανδρών, πολλές να έχει πολιτικούς της άρχοντες τους τυχόντες, ώστε και για τις αμαρτίες τους, η ίδια η Πόλη να πέφτει σε μέγιστες ατυχίες.