Ο Θεσμός της Εφηβείας στη Αρχαία Αθήνα.

Η Εφηβεία, κάτι σαν το σημερινό “στρατιωτικό” ήταν ένας δημοκρατικός θεσμός αφού συμμετείχαν όλοι οι εγγεγραμμένοι στους καταλόγους του Δήμου Πολίτες, ανεξαρτήτως περιουσίας ή καταγωγής, οι οποίοι κατά την συμπλήρωση του 18ου έτους της ηλικίας τους όφειλαν να ζήσουν τα επόμενα δύο χρόνια σε στρατώνες.

Kατά την διάρκεια αυτής της θητείας δεν είχαν δικαιώματα Πολίτη και απαλλάσσονταν από τις διάφορες λειτουργίες και τα δικαστήρια. Η “κατάταξη” γινόταν στις αρχές του Βοηδρομιώνος (τρίτου μήνα του Αττικού έτους, σε αντιστοιχία με τους σημερινούς μήνες περίπου 16 Σεπτεμβρίου - 15 Οκτωβρίου). Η ορκωμοσία γινόταν στο ιερό του Αγλαύρου στην Ακρόπολη *.


Τον πρώτο χρόνο φύλαγαν τα δύο φρούρια, της Μουνιχίας και της Ακτής του Πειραιά όπου μάθαιναν από δύο παιδοτρίβες, οι οποίοι ήταν εκλεγμένοι από την Εκκλησία του Δήμου, πώς να χρησιμοποιούν το τόξο, το ακόντιο και τον καταπέλτη. Το δεύτερο και τελευταίο έτος της θητείας τους περιπολούσαν μεταξύ των βορείων συνόρων της Αττικής. Σε κάθε μία από τις 10 φυλές υπήρχαν οι κατάλογοι των εφήβων της. Κατά τη Συνέλευση του Λαού εκλέγονταν μεταξύ των Πολιτών άνω των 40 ετών ο σωφρονιστής, που ήταν και ο διοικητής των εφήβων της κάθε φυλής καθώς και ο κοσμήτορας που ήταν ο επικεφαλής της όλης οργάνωσής Η ημερήσια αποζημίωση του έφηβου ήταν 4 οβολοί την ημέρα και του σωφρονιστή 1 δραχμή. Οι Στρατηγοί διοικητές των δύο φρουρίων είχαν υπό τις διαταγές τους την συνολική οργάνωση της Εφηβείας.

Από στήλες που έχουν βρεθεί διαθέτουμε αριθμητικές ενδείξεις μόνο για τρεις φυλές, Κεκροπίδα (43-45 έφηβοι το 334-333), Λεοντίδα (35 έφηβοι το 334-332) και Οινηίδα (55 έφηβοι το 327).

Αναφορές για την Εφηβεία υπάρχουν στην “Κύρου Παιδεία” του Ξενοφώντα, στην “Αθηναίων Πολιτεία” του Αριστοτέλη και στους “Νόμους” του Πλάτωνα.

* Ο όρκος των εφήβων διατηρήθηκε από μία επιγραφή των Αχαρνών.

“Δεν θα ατιμάσω αυτά τα ιερά όπλα, ούτε θα εγκαταλείψω τον σύντροφό μου όταν θα είμαι εκεί στη παράταξη, θα πολεμήσω για τους θεούς και τις εστίες και δεν θα αφήσω εγκαταλελειμμένη την πατρίδα αλλά θα της αφήσω πιο μεγάλη και πιο δυνατή από όσο την παρέλαβα, είτε μόνος είτε με όλους και θα υπακούω σε όσους διαδοχικά θα έχουν εξουσία με φρόνηση, θα υπακούω στους ισχύοντες νόμους, και σε εκείνους που η σοφία των αρχηγών μπορεί να καταστήσει, και εάν κανένας επιζητεί να τους καταλύσει ή να μην υπακούει σε αυτούς δεν θα το ανεχθεί αλλά θα πολεμήσω για αυτούς είτε μόνος είτε με όλους μαζί και θα σέβομαι τις λατρείες των πατέρων μου, ας είναι μάρτυρες ο Άγλαυρος, η Εστία, η Ενυώ, ο Εύρυάλιος, ο Άρης και η Αθηνἂ Αρεία, ο Δίας, η Θαλλώ, ο Ερμογένης, ο Ηρακλής, τα σύνορα της πατρίδας, τα σιτάρια της, τα κριθάρια, τα αμπέλια, οι ελιές, οι συκιές”

Πηγή: Claude Mossé, “Το Τέλος της Αθηναικής Δημοκρατίας”.